Zima to dla drzew owocowych okres spoczynku, ale także czas próby ich odporności. Odpowiednie przygotowanie roślin przed nadejściem mrozów pozwala im bezpiecznie przetrwać niskie temperatury i rozpocząć nowy sezon w doskonałej kondycji. Warto wiedzieć, jak przygotować drzewka owocowe na zimę, by chronić ich korzenie, pnie i korony przed mrozem, wiatrem oraz szkodnikami.
Kiedy rozpocząć przygotowania do zimy
Przygotowania drzewek owocowych na zimę najlepiej rozpocząć tuż po zakończeniu okresu wegetacyjnego, gdy drzewa zrzucą liście i przejdą w stan spoczynku. To moment, w którym procesy życiowe roślin zwalniają, a energia zostaje przekierowana do systemu korzeniowego. Właśnie wtedy można bezpiecznie rozpocząć prace związane z ochroną przed chłodem.
Nie należy jednak działać zbyt wcześnie. Wczesne okrywanie drzewek, gdy dni są jeszcze ciepłe i wilgotne, sprzyja rozwojowi grzybów oraz gniciu kory. Z drugiej strony, zbyt późne zabezpieczenie – po pierwszych silnych mrozach – może nie dać roślinie czasu na aklimatyzację.
Najlepiej obserwować prognozy pogody i przystąpić do ochrony, gdy temperatura w nocy zaczyna regularnie spadać poniżej 5°C, ale jeszcze przed wystąpieniem pierwszych wiosennych przymrozków. Dzięki temu drzewka owocowe zostaną właściwie przygotowane na niskie temperatury, a ich tkanki zdążą się zahartować przed nadejściem zimy.
Ochrona systemu korzeniowego
Podstawą skutecznego zabezpieczenia drzewek owocowych na zimę jest ochrona ich systemu korzeniowego, który odpowiada za pobieranie wody i składników mineralnych. To szczególnie ważne w przypadku młodych drzewek owocowych i delikatnych gatunków, których korzenie są płycej osadzone i bardziej narażone na przemarznięcie. Najprostszym sposobem ochrony jest usypanie kopczyka wokół pnia — z ziemi, torfu lub dobrze rozłożonego kompostu. Warstwa o wysokości około 20–30 cm chroni bryłę korzeniową przed zamarzaniem, a przy tym stabilizuje temperaturę podłoża. W rejonach o surowszym klimacie warto dodać dodatkową izolację: maty słomiane, papier falisty lub białą agrowłókninę, które skutecznie osłaniają glebę przed mrozem.
Aby zabezpieczenie było skuteczne, materiał ochronny powinien tworzyć grubą warstwą wokół podstawy drzewa i przylegać do ziemi, nie pozostawiając pustych przestrzeni. Dzięki temu chłodne powietrze nie dostaje się do strefy korzeniowej. W przypadku krzewów owocowych lub roślin wrażliwych warto dodatkowo okryć całą podstawę rośliny gałązkami drzew iglastych. Takie naturalne zabezpieczenie pozwala utrzymać odpowiednią wilgotność gleby, chroniąc jednocześnie przed zbyt dużym nagrzewaniem w czasie odwilży.
Dobrze zabezpieczony system korzeniowy to gwarancja, że roślina bezpiecznie przetrwa okres zimowy i w kolejnym sezonie rozpocznie wzrost w doskonałej kondycji.
Zabezpieczenie pni drzewek owocowych
Kolejnym ważnym etapem przygotowania drzewek owocowych na zimę jest ochrona ich pni. W okresie dużych wahań temperatur, zwłaszcza gdy dni są słoneczne, a noce mroźne, kora drzew narażona jest na pękanie i oparzenia słoneczne. Dodatkowo zimą pnie drzewek owocowych mogą być uszkadzane przez zające i gryzonie, dlatego wymagają odpowiedniego zabezpieczenia. Najskuteczniejszym sposobem ochrony jest bielenie pni drzewek wapnem. Zabieg ten ogranicza nagrzewanie kory w ciągu dnia i chroni ją przed gwałtownymi spadkami temperatury nocą. Bielenie najlepiej przeprowadzić w drugiej połowie listopada, kiedy prognozowane są pierwsze przymrozki. Jeśli w ciągu zimy wapno zostanie zmyte przez deszcz lub odwilż, bielenie należy powtórzyć pod koniec lutego.
Do bielenia można użyć gotowych preparatów ogrodniczych lub tradycyjnej mieszanki wapna gaszonego z wodą i dodatkiem gliny. Preparat powinien równomiernie pokrywać pnie drzew owocowych oraz dolne partie konarów. Dodatkowo młode drzewa warto zabezpieczyć mechanicznie. Sprawdzą się rękawy ochronne, papier falisty, worki jutowe lub nawet fragmenty starej pościeli. Takie osłony chronią pnie drzew nie tylko przed mrozem, ale także przed uszkodzeniami mechanicznymi i obgryzaniem przez zwierzęta. U starszych drzew, które mają grubszą korę, wystarczy samo bielenie pni drzewek, ale młode sadzonki i rośliny o cienkiej korze warto dodatkowo osłonić. Dzięki temu zabezpieczenie drzew owocowych będzie pełniejsze i skutecznie ochroni je przez całą zimę.
Ochrona koron i gałęzi drzewek owocowych
Zimą warto pamiętać nie tylko o korzeniach i pniach, ale też o delikatnych koronach drzewek i ich gałęziach. W szczególności młode drzewka owocowe są narażone na uszkodzenia przez silne wiatry, mroźne powietrze i nadmiar śniegu, który może łamać cienkie pędy. Najbardziej wrażliwe gatunki — jak czereśnie, brzoskwinie czy młode jabłonie — warto osłonić specjalnymi materiałami ochronnymi. Dobrze sprawdza się biała agrowłóknina, która przepuszcza powietrze i światło, a jednocześnie chroni przed wychłodzeniem. Można też stosować maty słomiane, gałązki drzew iglastych lub gotowe kaptury ochronne, które zabezpieczają gałęzie drzewek owocowych i całą koronę przed mrozem.
Ważne, aby nie okrywać roślin zbyt wcześnie. Wczesne okrywanie może doprowadzić do zawilgocenia i gnicia pędów, dlatego należy to robić dopiero wtedy, gdy temperatura ustabilizuje się w okolicach 0°C. W trakcie zimy warto co pewien czas sprawdzać stan osłon – silny wiatr może je poluzować lub zerwać, a wtedy zabezpieczenie drzew owocowych przestaje spełniać swoją funkcję. Tak przygotowane korony i pędy są mniej podatne na przemarzanie, a wiosną szybko wracają do pełnej formy, bez uszkodzeń czy zniekształceń.
Przycinanie i pielęgnacja przed zimą
Jesień to również dobry moment, by ocenić kondycję drzewek owocowych i wykonać podstawowe prace pielęgnacyjne przed nadejściem chłodów. Warto jednak pamiętać, że w tym okresie nie zaleca się intensywnego formowania koron — silne przycinanie gałęzi drzewek owocowych może pobudzić roślinę do wzrostu i osłabić jej odporność na niskie temperatury. Zamiast tego należy skupić się na usunięciu suchych, chorych lub połamanych pędów. Dzięki temu drzewo lepiej zniesie zimę, a wiosną szybciej rozpocznie regenerację. Delikatne cięcie poprawia także cyrkulację powietrza w koronie, co ogranicza ryzyko chorób grzybowych.
Warto przy okazji oczyścić pnie drzew owocowych z porostów i martwej kory. Można to zrobić delikatną szczotką ogrodniczą, uważając, by nie uszkodzić zdrowej tkanki. W przypadku starszych drzew owocowych taki zabieg poprawia wymianę gazową i ułatwia późniejsze bielenie pni drzewek. Regularna pielęgnacja jesienią, nawet ograniczona do podstawowych prac, to inwestycja w zdrowie roślin — dobrze przygotowane drzewa łatwiej znoszą zimowe obciążenia i w kolejnym sezonie odwdzięczają się obfitym kwitnieniem.
Nawożenie jesienne i rola składników mineralnych
Jesienne nawożenie drzew owocowych ma na celu wzmocnienie roślin przed zimą i przygotowanie ich do kolejnego sezonu. Najlepiej stosować nawozy bogate w potas i fosfor, które wspierają rozwój systemu korzeniowego i zwiększają odporność na niskie temperatury.
Unikaj natomiast nawozów azotowych — pobudzają wzrost, co może zaszkodzić drzewkom przed zimą. Zamiast tego warto wzbogacić glebę o substancje organiczne, np. dobrze rozłożony kompost lub torf. Takie naturalne źródła składników mineralnych poprawiają strukturę gleby i zapewniają roślinom równowagę biologiczną przez cały okres zimowy.
Kiedy i jak usuwać zimowe osłony
Usuwanie zimowych zabezpieczeń to ważny etap pielęgnacji drzew owocowych na zimę, który wymaga wyczucia i obserwacji pogody. Nie należy się z tym spieszyć — zbyt wczesne zdjęcie osłon może narazić rośliny na uszkodzenia przez wiosenne przymrozki. Najlepiej rozpocząć zdejmowanie ochron dopiero wtedy, gdy przychodzi ocieplenie, a temperatura w nocy utrzymuje się powyżej zera. Proces warto przeprowadzać stopniowo, aby drzewka mogły się przyzwyczaić do nowych warunków. Po zdjęciu osłon dobrze jest delikatnie spulchnić glebę i sprawdzić, czy nie doszło do uszkodzeń pni lub korzeni.
Pamiętaj, że długotrwałe utrzymywanie osłon może ograniczyć dostęp światła słonecznego i doprowadzić do zawilgocenia, dlatego po ustabilizowaniu warunków pogodowych należy je całkowicie usunąć.
Materiał Partnera
